เมื่อพูดถึง “ย่านเมืองเก่าภูเก็ต” หลายคนคงคุ้นภาพอาคารชิโน–โปรตุกีสสีสันสดใสบนถนนถลางหรือดีบุก แต่ยังมีอีกหนึ่งจุดสำคัญทางประวัติศาสตร์ที่ซ่อนความทรงจำของยุคเหมืองแร่ดีบุก นั่นคือ ย่านชาเตอร์แบงก์ (Charter Bank)
Table of Contents
จุดกำเนิดของย่านชาเตอร์แบงก์
ภูเก็ตในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19 – ต้นศตวรรษที่ 20 ถือเป็น “ไข่มุกแห่งอันดามัน” ที่รุ่งเรืองจากอุตสาหกรรมเหมืองแร่ดีบุก แร่ชนิดนี้มีมูลค่าสูงและเป็นที่ต้องการของตลาดโลก ทำให้ภูเก็ตกลายเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและการค้าระดับภูมิภาค
ในยุคนั้น พ่อค้าชาวจีนโพ้นทะเล (Hokkien) และนักลงทุนจากตะวันตก โดยเฉพาะชาวอังกฤษ ได้เข้ามามีบทบาทสำคัญ พวกเขาไม่ได้เพียงตั้งรกรากและทำการค้า แต่ยังนำแนวคิดทางเศรษฐกิจสมัยใหม่เข้ามาสู่ภูเก็ต หนึ่งในนั้นคือ การตั้งธนาคารนานาชาติ เพื่อรองรับธุรกรรมการเงินที่ซับซ้อนขึ้น
ในปี พ.ศ. 2450 (ค.ศ. 1907) ธนาคาร Chartered Bank of India, Australia and China ได้เข้ามาเปิดสาขาในภูเก็ต อาคารตั้งอยู่บนถนนถลาง (Thalang Road) กลางเมืองเก่า โดยเลือกทำเลที่รายล้อมด้วยร้านค้าและสำนักงานพ่อค้าชาวจีน ทำให้พื้นที่นี้กลายเป็น “ย่านการเงิน” แห่งแรก ๆ ของภูเก็ต
อาคารธนาคารหลังนี้ถูกสร้างขึ้นด้วยสถาปัตยกรรมแบบโคโลเนียลผสมชิโน–ยูโรเปียน มีผนังหนา ช่องหน้าต่างโค้งสูง และโถงใหญ่โปร่ง เพื่อสะท้อนถึงความมั่นคงและทันสมัย ตึกหลังนี้ไม่ได้เป็นเพียงสถานที่เก็บเงินทอง แต่ยังเป็นศูนย์กลางธุรกรรมสำคัญ ทั้งการโอนเงินระหว่างประเทศ การแลกเงินตรา และการสนับสนุนเงินกู้สำหรับกิจการเหมืองและการค้า
การเกิดขึ้นของอาคารชาเตอร์แบงก์ จึงไม่เพียงเป็นจุดเริ่มต้นของระบบการเงินสมัยใหม่ในภูเก็ต แต่ยังทำให้บริเวณโดยรอบกลายเป็น “ย่านธุรกิจ” ที่สำคัญ เชื่อมโยงเศรษฐกิจท้องถิ่นกับการค้าโลก
ความสำคัญทางเศรษฐกิจ
อาคารชาเตอร์แบงก์ในภูเก็ตไม่ได้เป็นเพียงสถานที่ทางการเงินธรรมดา แต่เป็น จุดเปลี่ยนสำคัญของระบบเศรษฐกิจท้องถิ่น จากสังคมพ่อค้าแบบดั้งเดิมไปสู่สังคมที่มีโครงสร้างทางการเงินสมัยใหม่
- ศูนย์กลางการเงินของการค้าดีบุก
ในยุคที่ดีบุกเป็น “ทองคำขาว” ของภูเก็ต แทบทุกธุรกรรมการซื้อขาย ส่งออก หรือแม้กระทั่งเงินลงทุนเหมือง ล้วนหมุนเวียนผ่านธนาคารชาเตอร์แบงก์ ที่นี่จึงทำหน้าที่เสมือน “เส้นเลือดใหญ่” ของเศรษฐกิจภูเก็ต - เชื่อมต่อเศรษฐกิจภูเก็ตกับโลก
ก่อนการก่อตั้งธนาคาร การโอนเงินหรือแลกเปลี่ยนเงินตรายังไม่สะดวก แต่เมื่อมีสาขาชาเตอร์แบงก์ การโอนเงินระหว่างภูเก็ต–สิงคโปร์–ลอนดอน หรือประเทศอื่น ๆ ก็เป็นไปได้รวดเร็วและปลอดภัยมากขึ้น สิ่งนี้ทำให้ภูเก็ตกลายเป็นหนึ่งใน จุดยุทธศาสตร์ด้านการค้า ของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ - สนับสนุนธุรกิจท้องถิ่นและการค้า
ไม่เพียงแต่ธุรกิจเหมืองแร่ แต่ร้านค้าและผู้ประกอบการรายย่อยก็สามารถเข้าถึงบริการทางการเงินที่มั่นคงได้ ไม่ว่าจะเป็นเงินกู้ เงินฝาก หรือการแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ ทำให้กิจการของชาวภูเก็ตมีโอกาสเติบโตมากขึ้น - ยกระดับภูเก็ตสู่ “เมืองท่าการค้า”
บทบาทของธนาคารชาเตอร์แบงก์สะท้อนให้เห็นว่า ภูเก็ตไม่ได้เป็นเพียงเมืองเกาะที่พึ่งพาการทำเหมือง แต่ยังสามารถยืนอยู่บนเวทีเศรษฐกิจโลกได้ การมีระบบธนาคารที่แข็งแรงช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้กับนักลงทุนต่างชาติ และดึงดูดผู้คนจากหลายเชื้อชาติเข้ามามากยิ่งขึ้น
กล่าวได้ว่า ชาเตอร์แบงก์คือประตูสู่เศรษฐกิจโลกของภูเก็ต ที่ช่วยให้เมืองเล็ก ๆ แห่งนี้ก้าวทันโลกยุคอาณานิคมและกลายเป็นหนึ่งในศูนย์กลางเศรษฐกิจที่สำคัญของภูมิภาค
ย่านรอบ ๆ และบรรยากาศในอดีต
เมื่อธนาคารชาเตอร์แบงก์เข้ามาตั้งอยู่กลางเมืองเก่าภูเก็ต พื้นที่โดยรอบก็ได้รับการพัฒนาและกลายเป็น ศูนย์กลางการค้าการเงินขนาดย่อม ของเกาะทันที อาคารพาณิชย์แนวชิโน–โปรตุกีสเริ่มผุดขึ้นเรียงรายตลอดถนนถลาง ถนนกระบี่ และถนนดีบุก ซึ่งเชื่อมต่อกันอย่างเป็นระบบ
ย่านนี้ในอดีตเต็มไปด้วย ร้านทอง ร้านผ้า ร้านขายเครื่องใช้จากจีน และสำนักงานของบริษัทเหมืองแร่ บางแห่งเป็นบ้านตึกสองชั้นที่ด้านล่างเปิดเป็นร้านค้า ส่วนชั้นบนใช้เป็นที่อยู่อาศัย บรรยากาศจึงคึกคักทั้งกลางวันและกลางคืน
- พ่อค้าชาวจีนโพ้นทะเล มักรวมกลุ่มทำธุรกิจค้าขาย เปิดห้องแถวจำหน่ายสินค้านำเข้า เช่น ผ้าไหม เครื่องกระเบื้อง เครื่องเทศ
- นักลงทุนและชาวตะวันตก มักใช้บริการธนาคาร เดินทางเข้า–ออกด้วยรถม้าและรถลาก ทำให้ภาพลักษณ์ของย่านนี้ดู “อินเตอร์” กว่าพื้นที่อื่น ๆ ในภูเก็ต
- ชุมชนท้องถิ่น เองก็เข้ามาจับจ่ายซื้อของ ทำธุรกรรม และทำงานในเหมืองหรือร้านค้า เกิดเป็นสังคมหลายเชื้อชาติที่อยู่ร่วมกันอย่างกลมกลืน
นอกจากการค้าแล้ว ย่านรอบชาเตอร์แบงก์ยังเป็นแหล่งพบปะของผู้คน ร้านน้ำชาและโรงเตี๊ยมกลายเป็นพื้นที่สังสรรค์ พูดคุยเรื่องธุรกิจ หรือแลกเปลี่ยนข่าวสารจากต่างประเทศ
หากย้อนมองบรรยากาศในยุคนั้น จะเห็นได้ว่าย่านชาเตอร์แบงก์เป็นเหมือน “หัวใจเมืองภูเก็ต” ที่ไม่เคยหลับใหล เป็นทั้งตลาด เศรษฐกิจ และสังคมที่ผสมผสานความเป็นจีน–ยุโรป–ไทย อย่างงดงามและทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์
ย่านชาเตอร์แบงก์ในปัจจุบัน
ปัจจุบัน อาคารชาเตอร์แบงก์ ได้รับการบูรณะโดยธนาคารแห่งประเทศไทย และเปิดเป็น พิพิธภัณฑ์ธนาคารไทย (สาขาภูเก็ต) เพื่อเล่าเรื่องราวการเงินการธนาคารในอดีต นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมทั้งสถาปัตยกรรมเก่าแก่ และนิทรรศการที่จัดแสดงเครื่องมือเอกสารทางการเงินดั้งเดิม ซึ่งหาได้ยากในปัจจุบัน
บรรยากาศรอบ ๆ ยังคงเต็มไปด้วยเสน่ห์ของ เมืองเก่าภูเก็ต (Phuket Old Town) อาคารชิโน–โปรตุกีสหลายหลังถูกปรับปรุงใหม่ กลายเป็นคาเฟ่ ร้านอาหาร และโฮสเทลสไตล์บูทีคที่ผสมกลิ่นอายวัฒนธรรมดั้งเดิมกับความร่วมสมัย นักท่องเที่ยวมักนิยมมาเดินเล่น ถ่ายรูปกับสตรีทอาร์ตสีสันสดใสที่แต่งแต้มบนกำแพงอาคาร
ทุกสุดสัปดาห์ พื้นที่ถนนใกล้เคียงยังจัดงาน ถนนคนเดินหลาดใหญ่ (Phuket Walking Street – Lard Yai) ที่รวบรวมอาหารพื้นเมือง ของฝาก และการแสดงดนตรีสด บริเวณรอบชาเตอร์แบงก์จึงกลับมาคึกคักอีกครั้งในฐานะแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม
นอกจากนี้ ตัวอาคารยังเป็นจุดถ่ายภาพยอดนิยมสำหรับผู้ที่ชอบสถาปัตยกรรมเก่า บรรยากาศโดยรอบเต็มไปด้วยการผสมผสานระหว่าง อดีต–ปัจจุบัน ที่ลงตัว ทั้งนักท่องเที่ยวไทยและต่างชาติที่มาเยือนภูเก็ตต่างมักแวะมาชม “แลนด์มาร์กทางประวัติศาสตร์” แห่งนี้
กล่าวได้ว่า ย่านชาเตอร์แบงก์ในปัจจุบันไม่ได้เป็นเพียงอนุสรณ์ทางเศรษฐกิจของภูเก็ต แต่ยังถูกพัฒนาให้กลายเป็น พื้นที่เรียนรู้และท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม ที่สะท้อนตัวตนของเมืองได้อย่างชัดเจน
เหตุผลที่ควรไปเยือน
- ได้สัมผัสอาคารประวัติศาสตร์ที่เป็นสัญลักษณ์ของยุคทองภูเก็ต
- เรียนรู้เรื่องราวเศรษฐกิจ การเงิน และบทบาทของภูเก็ตในเส้นทางการค้าโลก
- เดินเล่นถ่ายรูปบรรยากาศเมืองเก่า ที่ผสมผสานอดีตกับปัจจุบันอย่างลงตัว
Contact Love Andaman
พร้อมออกเดินทางไปสัมผัสเสน่ห์ภูเก็ตและเกาะสวยกลางทะเลอันดามันกับเราได้แล้ววันนี้ 💙
🌐 เว็บไซต์ : www.loveandaman.com
📩 Facebook : Love Andaman
📷 Instagram : @loveandaman
🍋 Lemon8 : loveandaman_8844