Table of Contents
ประวัติความเป็นมา
ศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่ว หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า ศาลเจ้าผ้อต่อก้ง บางเหนียว เป็นหนึ่งในศาลเจ้าจีนเก่าแก่ของจังหวัดภูเก็ต ก่อตั้งขึ้นโดยชุมชนชาวจีนฮกเกี้ยนที่อพยพมาตั้งถิ่นฐานในภูเก็ตตั้งแต่สมัยทำเหมืองแร่ดีบุกราวปลายสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น
ชาวจีนรุ่นบุกเบิกเชื่อว่าการสร้างศาลเจ้าเพื่อบูชาเทพเจ้าคุ้มครอง ไม่เพียงแต่เป็นการยึดเหนี่ยวจิตใจ แต่ยังช่วยรวมชุมชนให้มีพลังแห่งความศรัทธาในการดำรงชีวิตห่างไกลบ้านเกิด เมื่อเวลาผ่านไป ศาลเจ้าแห่งนี้จึงกลายเป็น ศูนย์กลางทางจิตวิญญาณและวัฒนธรรม ของชุมชนบางเหนียว
“ผ้อต่อก้ง” เป็นชื่อที่ชาวบ้านเรียกขาน โดยเชื่อว่าเป็น เทพผู้ปกปักรักษาวิญญาณไร้ญาติ และคอยดูแลบรรพบุรุษที่ไม่มีผู้บูชา การเคารพและบูชาผ้อต่อก้ง จึงเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูต่อผู้ล่วงลับและการทำบุญเพื่อส่งต่อความดีงามให้แก่ครอบครัว
ความเชื่อและบทบาทของศาลเจ้า
ศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่ว ไม่ได้เป็นเพียงสถานที่ศักดิ์สิทธิ์สำหรับบูชาเทพเจ้าเท่านั้น แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงรากฐานของ วิถีชีวิต ความศรัทธา และค่านิยมความกตัญญู ที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นในชุมชนชาวภูเก็ต
- ความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ
คนภูเก็ตเชื่อว่าการทำบุญไหว้บรรพบุรุษที่ศาลเจ้า เป็นการแสดงออกถึงความเคารพและกตัญญู การนำอาหาร ผลไม้ และขนมมาถวาย ไม่ได้เป็นแค่พิธีกรรม หากยังเป็นสัญลักษณ์แห่งความผูกพันระหว่างคนเป็นกับคนที่ล่วงลับไปแล้ว - การบูชาผ้อต่อก้ง – ผู้คุ้มครองวิญญาณไร้ญาติ
ความเชื่อสำคัญของศาลเจ้าแห่งนี้คือการเคารพ “ผ้อต่อก้ง” ซึ่งถูกยกย่องว่าเป็นผู้คุ้มครองดวงวิญญาณที่ไร้ญาติหรือขาดผู้ดูแล การทำบุญแก่ผ้อต่อก้งจึงเป็นการแสดงออกถึง เมตตาธรรมและความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ของคนในชุมชน - ศูนย์กลางทางจิตวิญญาณ
ศาลเจ้าไม่ได้มีบทบาทเฉพาะในช่วงเทศกาลใหญ่ แต่ยังเป็นสถานที่ที่ผู้คนเข้ามาขอพรในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสุขภาพ ครอบครัว ธุรกิจการงาน หรือแม้กระทั่งการเดินทาง หลายครอบครัวจะพาลูกหลานมาให้พรเพื่อความเป็นสิริมงคล - บทบาทด้านชุมชนและวัฒนธรรม
ศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่วทำหน้าที่เป็น ศูนย์รวมชุมชนบางเหนียว ทุกครั้งที่มีงานบุญใหญ่ คนในชุมชนจะรวมตัวกันมาช่วยจัดเตรียมโต๊ะบูชา ประดับประดาศาลเจ้า และร่วมกิจกรรมต่าง ๆ นับเป็นเวทีสำคัญในการเชื่อมสายสัมพันธ์ของผู้คนในพื้นที่ - การถ่ายทอดประเพณีสู่คนรุ่นใหม่
เด็กและเยาวชนในชุมชนมักจะถูกพ่อแม่ผู้ใหญ่พาเข้าร่วมพิธีกรรม เพื่อเรียนรู้ถึงความสำคัญของความกตัญญูและการเคารพต่อบรรพบุรุษ นี่คือวิธีการถ่ายทอดวัฒนธรรมท้องถิ่นที่ทรงพลังและยังคงมีชีวิตอยู่เสมอ
เทศกาลพ้อต่อ – กินเต่าแห่งภูเก็ต
เทศกาลพ้อต่อ (Por Tor Festival) หรือที่คนทั่วไปเรียกว่า เทศกาลกินเต่า เป็นหนึ่งในงานบุญใหญ่ของจังหวัดภูเก็ต จัดขึ้นทุกปีในเดือน 9 ตามปฏิทินจีน ถือเป็นช่วงเวลาสำคัญที่ลูกหลานจะทำบุญอุทิศให้แก่บรรพบุรุษ รวมทั้งวิญญาณไร้ญาติ ซึ่งสะท้อนถึง ความกตัญญูและความเอื้ออาทรของชุมชนจีน–ภูเก็ต
ความหมายและตำนาน
คำว่า “พ้อต่อ” ในภาษาจีนฮกเกี้ยน แปลว่า “ปู่ทวด” หรือผู้เฒ่าผู้สูงอายุที่เป็นบรรพบุรุษ เชื่อกันว่าช่วงเทศกาลนี้เป็นเวลาที่ดวงวิญญาณจะกลับมาเยี่ยมครอบครัว การจัดอาหาร ขนม และของเซ่นไหว้จึงเป็นการต้อนรับและแสดงความเคารพต่อท่าน
ขณะเดียวกันยังมีอีกความเชื่อว่า การทำบุญช่วงพ้อต่อจะช่วย ปลดปล่อยดวงวิญญาณไร้ญาติ ที่ไม่มีลูกหลานคอยดูแล ให้ได้รับบุญกุศลและไปสู่สุคติ
ไฮไลท์ของเทศกาล – “ขนมเต่า”
สิ่งที่โดดเด่นที่สุดของงานคือการทำ “อั่งกู๋” หรือขนมเต่า ขนมมงคลรูปเต่าที่ทำจากแป้งข้าวเหนียว สีแดงสดใส และบางครั้งทำขนาดใหญ่พิเศษเพื่อถวายศาลเจ้า
- เต่า = อายุยืน ความมั่นคง ความโชคดี
- สีแดง = พลังและสิริมงคล
- การแบ่งขนมเต่าไปให้เพื่อนบ้าน = การส่งต่อพรดี ๆ และความผูกพันในชุมชน
บรรยากาศงานบุญ
ตลอดช่วงเทศกาล ศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่วและชุมชนบางเหนียวจะเต็มไปด้วยชีวิตชีวา
- โต๊ะไหว้เรียงรายไปด้วยอาหาร ผลไม้ ขนมเต่า และของมงคลต่าง ๆ
- ผู้คนสวมชุดสีสันสดใส พากันมาไหว้และร่วมพิธีกรรม
- เสียงกลองจีน เสียงประทัด และกลิ่นธูปที่คละคลุ้ง สร้างบรรยากาศศักดิ์สิทธิ์และขลัง
- มีการแสดงเชิดสิงโตและกิจกรรมทางวัฒนธรรมให้คนรุ่นใหม่ได้เรียนรู้
ความสำคัญต่อชุมชน
เทศกาลพ้อต่อไม่ใช่เพียงพิธีกรรมทางศาสนา แต่ยังเป็น เวทีแห่งความสามัคคี ของคนภูเก็ต ทุกครอบครัวจะกลับมาพร้อมหน้ากัน ลูกหลานจากต่างถิ่นจะกลับมาบ้านเพื่อร่วมงาน และยังเป็นโอกาสให้คนรุ่นใหม่ได้เรียนรู้ถึงความสำคัญของความกตัญญูและการสืบสานประเพณี
นอกจากนี้ เทศกาลยังดึงดูดนักท่องเที่ยวให้เข้ามาสัมผัสมิติทางวัฒนธรรมของภูเก็ต ซึ่งต่างจากภาพจำเรื่องทะเลและชายหาด สร้างมูลค่าให้กับทั้งการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและเศรษฐกิจท้องถิ่น
การเดินทางและสิ่งที่น่าสนใจ
ศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่วตั้งอยู่ย่านบางเหนียว ไม่ไกลจากตัวเมืองภูเก็ต สามารถเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัว แท็กซี่ หรือมอเตอร์ไซค์ก็สะดวก นักท่องเที่ยวสามารถแวะมาได้ตลอดทั้งปี แต่หากต้องการสัมผัสบรรยากาศที่แท้จริง ควรมาช่วง เทศกาลพ้อต่อในเดือนกันยายน
นอกจากพิธีกรรมแล้ว ศาลเจ้าแห่งนี้ยังมีงานแสดงวัฒนธรรม การตกแต่งศาลเจ้าอย่างสวยงาม และอาหารท้องถิ่นที่หาทานได้เฉพาะเทศกาลเท่านั้น
ศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่ว – รากเหง้าที่ควรค่าแก่การเรียนรู้
สำหรับผู้ที่สนใจเรียนรู้มิติทางวัฒนธรรม ศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่วคือสถานที่ที่บอกเล่าเรื่องราวของการอพยพ ความศรัทธา และการปรับตัวของชาวจีนฮกเกี้ยนที่มาผสมผสานกับวัฒนธรรมท้องถิ่นภูเก็ตอย่างลงตัว
หากคุณมาเยือนภูเก็ต นอกจากชายหาดและทะเลที่สวยงามแล้ว อย่าพลาดแวะเวียนมาที่นี่ เพื่อสัมผัสบรรยากาศ ความศักดิ์สิทธิ์ ความกตัญญู และความงดงามของประเพณีที่สืบทอดมากว่าร้อยปี
Contact Love Andaman
อยากสัมผัสเสน่ห์ภูเก็ตทั้งทะเลและวัฒนธรรมท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็นทริปเกาะพีพี ไม้ท่อน สิมิลัน สุรินทร์ หรือทัวร์เจมส์บอนด์
Love Andaman พร้อมดูแลทุกการเดินทางของคุณ
- Website: www.loveandaman.com
- Facebook: Love Andaman
- Instagram: @loveandaman
- Lemon8: loveandaman_8844